یکی از مشکلات رایج در استفاده از شیرآلات چشمی، کار نکردن صحیح آن‌ها است که ممکن است باعث ایجاد ناراحتی و سردرگمی در کاربران شود. شیرآلات چشمی که به‌طور خودکار با تشخیص حرکت دست کار می‌کنند، به دلایل مختلفی ممکن است دچار اختلال شوند. این مشکل می‌تواند ناشی از مسدود شدن سنسور، مشکل در باتری، یا حتی تنظیمات نادرست دستگاه باشد. در صورتی که شیرآلات چشمی به درستی کار نکنند، علاوه بر ایجاد مشکلات بهداشتی، ممکن است مصرف آب افزایش یابد یا حتی موجب هدررفت منابع شود.
این مسئله ممکن است برای بسیاری از کاربران اضطراب‌آور باشد، زیرا در محیط‌هایی مانند بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی یا حتی منازل، کار نکردن این شیرآلات می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی و نارضایتی شود. اما نگران نباشید؛ این مشکلات معمولاً قابل حل هستند. در این مقاله به بررسی علت کار نکردن شیرآلات چشمی و راه‌حل‌های ساده برای رفع این مشکلات پرداخته خواهد شد تا بتوانید به راحتی شیرآلات خود را تعمیر و عملکرد آن‌ها را به حالت عادی بازگردانید.
اجزای اصلی شیر چشمی را بشناسید
شیرآلات چشمی به دلیل عملکرد خودکار و بدون نیاز به لمس، به اجزای خاصی نیاز دارند تا به درستی عمل کنند. اجزای اصلی این شیرآلات شامل سنسور تشخیص حرکت، شیر الکتریکی، باتری یا منبع تغذیه و برد الکترونیکی هستند. برای اینکه دقیق‌تر بتوانید عیب را پیدا کنید، می‌خواهیم شما را با قطعات اصلی این نوع شیرآلات آشنا کنیم:
- سنسور شیر چشمی: مهم‌ترین بخش است. سنسور با تشخیص حرکت (معمولاً مادون قرمز) فرمان باز شدن آب را به برد الکترونیکی می‌فرستد. اگر سنسور خراب یا کثیف باشد یا زاویه دید آن به هم خورده باشد، شیر هیچ واکنشی نشان نخواهد داد. در این حالت، معمولاً نیاز به تنظیم شیر چشمی یا در مواردی تعمیر سنسور شیر چشمی وجود دارد.
- برد الکترونیکی (مدار فرمان): این قطعه پیام دریافتی از سنسور را تحلیل می‌کند و به شیر برقی یا همان سولونوئید فرمان باز یا بسته شدن آب را می‌دهد. هر اختلالی در برد، کل عملکرد شیر را متوقف می‌کند.
- شیر برقی (سولونوئید): وقتی فرمان از برد دریافت شود، شیر برقی باز می‌شود تا آب جریان پیدا کند. اگر این قطعه رسوب گرفته باشد یا گیر کرده باشد، آب باز نمی‌شود حتی اگر سنسور و برد سالم باشند.
- منبع تغذیه (باتری یا برق مستقیم): بسیاری از شیرهای چشمی با باتری قلمی یا ۹ ولت کار می‌کنند. اگر باتری تمام شده باشد یا اتصال برق قطع باشد، سیستم از کار می‌افتد. این ساده‌ترین دلیل برای خرابی شیر چشمی است.
دلایل رایج کار نکردن شیر چشمی
حالا که با اجزا آشنا شدید، بیایید به سراغ بررسی دلایل اصلی کار نکردن شیر چشمی برویم. این بخش دقیقاً همان چیزی است که اکثر کاربران به دنبال آن هستند:
- باتری تمام شده یا اتصال برق قطع است: اگر شیر چشمی شما به باتری متکی است، اولین چیزی که باید بررسی کنید همین مورد است. در این صورت شیر هیچ عکس‌العملی به حرکت نشان نمی‌دهد، نه چراغی روشن می‌شود، نه صدایی شنیده می‌شود.
راه حل: باتری را با باتری نو جایگزین کنید. اگر برق مستقیم استفاده می‌شود، اتصالات را بررسی کنید. همیشه قبل از اقدام به تعمیر شیر چشمی، از سالم بودن منبع تغذیه مطمئن شوید.
- سنسور شیر چشمی تنظیم نیست یا دچار آلودگی شده: اگر دستتان را زیر شیر می‌برید و واکنشی نمی‌گیرد، احتمال دارد سنسور شیر چشمی کثیف شده یا تنظیم آن به هم خورده است. در این صورت ممکن است بخار، قطرات آب، چربی یا گرد و غبار جلوی دید سنسور را بگیرند.
راه حل: ابتدا سطح سنسور را با دستمال نرم تمیز کنید. اگر مشکل باقی بود، به دفترچه راهنمای شیر مراجعه کنید و مطابق دستورالعمل، تنظیم شیر چشمی را انجام دهید.
توجه: بعضی مدل‌ها دکمه ریسِت یا پیچ تنظیم برد فاصله دارند که می‌توان با آن حساسیت سنسور را تنظیم کرد.
- خرابی سنسور شیر چشمی: اگر پس از تمیز کردن و تنظیم، همچنان شیر هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد، ممکن است خود سنسور خراب شده باشد.
نشانه‌ها: سنسور حتی چراغ نشانگر هم ندارد یا چشمک نمی‌زند.
راه حل: ابتدا از برق‌دار بودن آن مطمئن شوید. اگر برق وجود دارد و سنسور هیچ نشانه‌ای ندارد، احتمالاً نیاز به تعویض یا تعمیر سنسور شیر چشمی دارید.
- خرابی برد الکترونیکی: اگر سنسور کار می‌کند اما آب باز نمی‌شود، احتمال دارد فرمان از سنسور دریافت می‌شود اما برد نمی‌تواند آن را به سولونوئید منتقل کند.
راه حل: برد را باید توسط تکنسین یا تعمیرکار بررسی و در صورت نیاز تعویض کرد.
این مورد معمولاً پیشرفته‌تر است و نیاز به بررسی تخصصی دارد.
- گیر کردن یا خراب شدن شیر برقی (سولونوئید): سولونوئید ممکن است بر اثر رسوب، فشار زیاد آب یا طول عمر بالا گیر کند. در این حالت سنسور و برد سالم‌اند اما آب باز نمی‌شود.
راه حل: شیر را باز کنید و سولونوئید را بررسی و در صورت نیاز تمیز کنید. اگر باز هم عمل نمی‌کند، سولونوئید را تعویض کنید. بسیاری از موارد تعمیر شیر چشمی دقیقاً به تعویض همین قطعه ختم می‌شود.
- گرفتگی مسیر آب یا فیلتر: گاهی مسیر آب بسته شده یا پرلاتور شیر رسوب گرفته است و تصور می‌کنیم شیر چشمی خراب شده.
راه حل:
مسیر ورود آب را چک کنید. پرلاتور (سری خروجی شیر) را باز کرده و رسوب‌زدایی کنید.
- نصب اشتباه یا شل شدن اتصالات: در مواردی خاص، نصب غیر استاندارد یا شل شدن سوکت‌های اتصال برق و سنسور باعث از کار افتادن شیر می‌شود.
راه حل: اتصالات سیم‌ها و فیش‌ها را بررسی و محکم کنید. مطمئن شوید که شیر طبق راهنمای سازنده نصب شده است.
آموزش تنظیم شیر چشمی
آموزش تنظیم شیر چشمی بسته به نوع و برند شیر ممکن است به صورت دستی یا خودکار انجام شود. در مدل‌هایی با قابلیت تنظیم خودکار، کافی است دست خود را به مدت حدود ۱۰ تا ۱۵ ثانیه در مقابل سنسور نگه دارید تا دستگاه به صورت خودکار فاصله تشخیص را مجدداً کالیبره کند. در برخی مدل‌های دیگر، تنظیم از طریق پیچ مخصوصی روی برد الکترونیکی صورت می‌گیرد؛ در این حالت پس از باز کردن درپوش شیر، می‌توان با چرخاندن این پیچ، حساسیت یا فاصله تشخیص سنسور را به دلخواه تغییر داد.
همچنین در برخی مدل‌ها دکمه Reset برای بازگشت به تنظیمات کارخانه‌ای وجود دارد. توجه داشته باشید که پیش از هرگونه تنظیم، سطح سنسور باید تمیز و عاری از هرگونه آلودگی باشد تا عملکرد دقیق و صحیح دستگاه تضمین شود.
تعمیر شیرآلات چشمی
تعمیر شیرآلات چشمی معمولاً با بررسی منبع تغذیه (باتری یا برق مستقیم) آغاز می‌شود، چون قطع شدن انرژی ساده‌ترین دلیل کار نکردن آن‌ها است. اگر مشکل از منبع نباشد، مرحله بعدی بررسی سنسور شیر چشمی است؛ تمیزکاری، تنظیم مجدد یا در صورت لزوم تعویض آن، می‌تواند عملکرد شیر را بازگرداند. در موارد پیشرفته‌تر، برد الکترونیکی یا شیر برقی (سولونوئید) ممکن است دچار ایراد شده باشد که نیاز به تست تخصصی و در برخی موارد تعویض دارند.
در نهایت، انسداد مسیر آب یا رسوب گرفتگی هم می‌تواند باعث اختلال در عملکرد شود. به طور خلاصه، تعمیر شیر چشمی ترکیبی از بررسی برق، تنظیم سنسور و رسیدگی به قطعات داخلی است.
نکات پیشگیرانه برای جلوگیری از خرابی شیر چشمی
خیلی از خرابی‌هایی که برای شیرآلات چشمی اتفاق می‌افتد، قابل پیشگیری هستند. با رعایت چند نکته ساده، می‌توانید عمر مفید دستگاه‌تان را چند برابر کنید و از دردسرهای تعمیر و تعویض بی‌مورد دور بمانید:
- سنسور شیر چشمی را تمیز نگه دارید: سنسور شیر چشمی در معرض مستقیم آلودگی، گرد و غبار، بخار و چربی قرار دارد. این عوامل می‌توانند باعث اختلال در تشخیص حرکت و در نتیجه قطع عملکرد شیر شوند. بنابراین هفته‌ای یک‌بار با یک دستمال نرم و مرطوب سطح سنسور را پاک کنید. از استفاده مواد شوینده یا اسپری‌های اسیدی روی سنسور خودداری کنید.
اگر در محیطی پر از بخار یا چربی (مثل آشپزخانه صنعتی) استفاده می‌کنید، دفعات تمیزکاری را بیشتر کنید - تنظیم شیر چشمی را دوره‌ای بررسی کنید: برخی از شیرهای چشمی بعد از مدتی حساسیت خود را از دست می‌دهند یا فاصله تشخیص‌شان تغییر می‌کند. بهتر است به صورت دوره‌ای تنظیمات آن‌ها را بررسی کنید تا نیاز به تعمیر پیش نیاید. مثلاً: اگر احساس کردید شیر دیر واکنش نشان می‌دهد، وارد تنظیمات شوید. یا اگر آب بدون حضور دست جریان دارد، ممکن است سنسور بیش از اندازه حساس شده باشد.
- فشار آب را در محدوده استاندارد نگه دارید: اگر فشار آب خیلی زیاد یا خیلی کم باشد، به سولونوئید و کل سیستم فشار وارد می‌شود. این مورد هم باعث افت عملکرد و هم آسیب به شیر می‌شود. بنابراین فشار آب بین ۲ تا ۵ بار ایده‌آل است. اگر فشار بیش از حد بالاست، از شیر فشارشکن استفاده کنید
- مسیر آب و فیلترها را تمیز نگه دارید: رسوبات داخل پرلاتور یا فیلتر ورودی آب، هم باعث کاهش جریان آب می‌شوند و هم روی عملکرد شیر تأثیر می‌گذارند. ماهی یک بار پرلاتور (سری خروجی آب) را باز کرده و با سرکه یا جرم گیر طبیعی بشویید. اگر شیر چشمی شما فیلتر دارد، فیلتر را تمیز یا تعویض کنید.
برای جلوگیری از مشکلات و افزایش طول عمر شیرآلات چشمی، رعایت نکات کاربردی اصول نگهداری شیرآلات، می‌تواند به حفظ عملکرد صحیح و کاهش خرابی‌های احتمالی کمک کند.
جمع‌بندی
شیرآلات چشمی به دلیل طراحی هوشمندانه و راحتی در استفاده، یکی از ابزارهای محبوب در محیط‌های عمومی و خانگی هستند. با این حال، مانند هر دستگاه دیگری، ممکن است دچار مشکلاتی نظیر عدم کارکرد صحیح شوند. با شناسایی اجزای اصلی شیر چشمی، دلایل رایج خرابی و روش‌های تنظیم و تعمیر آن، می‌توانید به راحتی مشکلات را رفع کرده و از عملکرد بهینه دستگاه اطمینان حاصل کنید.
در بسیاری از موارد، مشکلات ساده‌ای نظیر کثیفی سنسور یا ضعف در منبع تغذیه به راحتی قابل حل است. اما در مواقعی که مشکلات جدی است حتما باید از تعمیرکار متخصص کمک بگیرید. با رعایت نکات پیشگیرانه و نگهداری منظم، می‌توانید عمر مفید شیر چشمی خود را افزایش داده و از کارکرد بدون مشکل آن بهره‌مند شوید.